Ecologische vaatwasproducten maken het verschil

De laatste generatie vaatwasmachines gaan erg spaarzaam om met water en energie en blijken zelfs qua waterverbruik niet meer te kloppen door de mens. Maar hoe zit het eigenlijk met de detergenten voor de vaatwasmachine? Wat is hun milieu-impact en hoe doorstaan zij de vergelijking met afwasmiddelen? Wij vroegen het een aantal fabrikanten van ecologische afwasmiddel en detergenten voor vaatwasmachines.

Qua chemie scoren machines niet zo goed als de handafwas omdat de chemie de fysieke inspanning van de mens moet vervangen. Maar men beperkt de milieu-impact wel aanzienlijk met de keuze voor ecologische alternatieven, luidt het unaniem.

Wij overlopen de verschillende producten die men in de vaatwasmachine gebruikt: vaatwaspoeder en –tabletten, spoelmiddel en regeneratiezout.

Vaatwaspoeder en tabletten

Over het vaatwaspoeder of de vaatwastabletten die instaan voor het reinigen van de vaat zelf, valt heel wat meer te vertellen. Een ecologisch alternatief vermijdt in de eerste plaats fosfaten (of fosfonaten) en EDTA.

Gangbare vaatwaspoeders en –tabletten bevatten in tegenstelling tot waspoeder wel degelijk nog fosfaten of fosfonaten (zelfs tot 40%). De mineralen die het water hard maken, worden door deze twee stoffen geneutraliseerd, en verbeteren de waswerking aanzienlijk.  Het Europees parlement besliste om deze stoffen vanaf 2015 te verbieden in vaatwasdetergenten. Een te

grote hoeveelheid fosfaat in het watersysteem veroorzaakt overmatige algengroei en uiteindelijk de biologischedood van het water (eutrofiëring). De nevenwerkingen van grote hoeveelheden fosfaat die in het milieu belandenzijn aanzienlijk. De voornaamste bron van fosfaatvervuiling zijn menselijke activiteiten: de landbouw gebruikt grote hoeveelheden als kunstmest, de waterzuivering kan maar een beperkt deel uit menselijke faecaliën en uit was- en vaatwasmiddelen tegenhouden.

Een andere erg schadelijk ingrediënt is EDTA(ethyleendiaminetetra-azijnzuur). Het is een wateronthardende stof die bijna niet biologisch afbreekbaar is. De milieuproblemen worden voornamelijk veroorzaakt doordat EDTA verbindingen aangaat met vervuilende stoffen zoals  zware metalen en zo onvermijdelijk in ons oppervlaktewater terecht komen.

De ecologische vaatwaspoeders en –tabletten zijn hoofdzakelijk samengesteld met natriumcitraten, natriumcarbonaat en natriumpercarbonaat. Dat trio ontvet, verwijdert vuil en zorgt voor glans. Ook wordt er door sommige fabrikanten gebruik gemaakt van silicaten die het vet en vui losweken.

Spoelmiddel

Na het wassen gaat de vaatwasmachine spoelen. Om een vaat zonder strepen en zonder kalkaanslag te krijgen die bovendien ook sneller droogt wordt een spoelmiddel gebruikt. Ook voorkomt het een te snelle slijtage van het glaswerk. De gangbare producten bevatten meestal ook een detergent dat niet afbreekbaar is. Die detergenten bevatten ook dioxan, een stof waarvan geweten is dat ze cellen aantast en kankerverwekkend is.

Voor de producenten van ecologisch en zeker biologische spoelmiddel is het een grote uitdaging om even performant te zijn. Ze benaderen evenwel de geleverde resultaten met andere oplossingen. Er wordt gebruik gemaakt van ethanol, citroenzuur en soms worden ook essentiële oliën toegevoegd voor een ontkalkend effect. Ook reduceert men de oppervlaktespanning van het water om er voor te zorgen dat het water makkelijker van het vaatwerk en de glazen glijdt en sneller droogt.

Regeneratiezout

Elke vaatwasmachine beschikt over een waterverzachter die het kalk en magnesium in het leidingwater neutraliseert. De waterverzachter gebruikt daarvoor regeneratiezout. Zonder zou men steeds een witte kalkaanslag hebben op de vaat en kalk en magnesium zouden ook de goede werking van het detergent in de poeder verhinderen. Van alle ecologische producten in de categorie voor vaatwasmachines is dit het product dat zich het minst onderscheidt van de gangbare producten. Het verschil is er en zit hem in het mijden van een aantal milieubelastende additieven die het klonteren van het zout voorkomen.

Vervuiling in de machine

Een vervuilde vaatwasmachine kan het wasresultaat ernstig verstoren. Ook daar heeft men in de gangbare sector een product voor. Onnodig en een extra bron van vervuiling klinkt het bij de ecologische producten. Die vervuiling is meestal te wijten aan nalatig onderhoud van de filters of ook door uitsluitend te wassen met het ‘eco’ wasprogramma. Dit ecoprogramma kiest voor lagere temperaturen en dringt zo het energieverbruik terug. Nadeel is dat sommige onderdelen niet volledig gereinigd worden, wat wel het geval is met de standaard watertemperatuur van 60°, meldt men bij Sonett.

Biologisch afbreekbaar: relatief

Een opmerking die we van onze gesprekspartners (producenten van ecologisch huishoudmiddelen) nog kregen was dat een claim over het biodegradeerbaar zijn erg relatief is. Want er wort niet bij verteld hoe lang het dan precies duurt. Voor heel wat ecologische producten gaat het afbreken behoorlijk snel, terwijl het voor andere meer gangbare producten  nog steeds over enkele jaren gaat.